Ormanın Hippileri

Cüce Şempanzeler (Bonobo) (Pan Paniscus), bugün nesillerinin tükenmesi tehlikesi ile karşı karşıya olan yüzlerce canlı türünden biri.Her zaman olduğu gibi doğanın yaşama dair bulduğu yollar çeşitli olduğu kadar ilgi çekici de.Cüce Şempanzelerin ilginç hatta insanın genel bakış açısına göre "uçlarda" yaşam tarzı, kültür kavramının sadece bize ait olan bir olgu olmadığını ve yaşamın sosyal boyutta bile nasıl çeşitlilik gösterebildiğine güzel bir örnek.

Demokratik Kongo Cumhuriyeti sınırları içinde yaşayan Cüce Şempanzeler, diğer bir adıyla Bonobolar, ana erkil toplum yapısına sahipler.Dişiler arasında örgütlenme, Genel Şempanze türünde olduğundan farklı olarak baskın bir özellik göstermekte.Erkekler arasındaki işbirliğinin düzeyi dişilere nazaran oldukça düşük.Öyle ki, dişi bireye bir erkek tarafından saldırı olur ise dişilerden oluşan bir gurup, erkek saldırganı saf dışı etmekte hiç zorlanmıyor; fakat erkek bireye yapılan bir saldırıya, erkek şempanzeler tarafından topluca bir karşılık verildiği gözlenmemiş.Bu örneğe bakarak şiddetin Bonobolar arasında yaygın olduğunu düşünmeyin, tam tersine Bonoboların en az şiddete başvuran memeli olduğunu öne süren bilim adamları mevcut.Bunun neden böyle olduğuna değinelim:

Bonobo toplumunda seks, bir üreme aracı olmanın ötesinde sosyal bir davranış özelliği göstermekte, hatta sosyal yaşamın çok önemli bir parçası olduğunu söylemek mümkün.Her ne kadar cinsellik bizim sosyal yaşantımızda da büyük etkilere neden olan bir olgu olsa da, Bonoboların hayatında cinselliğin kullanıldığı boyut bizimkinden epey farklı, belkide başarılı demek daha doğru olur.Bunun ana nedeni, cinselliğin bizim hayatımızda aşırı bastırılmış içgüdülerin bir tezahürü olarak varolması.Oysa Bonobolarda cinsellik, erkek ve dişi arasındaki dengelerin kurulmasında önemli rol oynayan, bir sosyal davranış özelliği göstermekte.

Bonobolar İnsanlar gibi yüz yüze çiftleşebiliyor ve yine insanlar gibi seks yapmanın üreme dışında bir anlamı olduğu, Bonobo sosyal hayatında da gözleniyor.Seksin her varyasyonu Bonobolar tarafından uygulanmakta.Seks veya cinsel içerikli hareketler her türlü anlaşmazlığı çözmekte yahut ödüllendirme amacı ile kullanılıyor.Ana-oğul dışında her birey birbiri ile çeşitli boyutlarda cinsel oyun oynayabiliyor.

Genel Şempanze guruplarında şiddete başvurulan durumlarda, Bonobolar birbirine dokunarak hatta seks yaparak barışı sağlıyorlar.Bu yüzden Genel Şempanze toplumunda görülen şiddet eğilimi Bonobolarda görülmüyor.Araştırmacılar Bonobolar ile Genel Şempanze türü arasındaki farkın Şempanze ile İnsan arasındaki fark kadar olduğunu ileri sürüyorlar.Bonobolar genetik açıdan bize en yakın pirimat türü olarak kabul ediliyor.Genel Şempanze bireylerinden daha kısalar, iskelet ve kas yapıları da farklılık gösteriyor.Özellikle kas ve iskelet sistemi insansı atalarımıza benzer özellikler gösteriyor.Bir şempanze türü olarak kabul edilen Bonobolar hakkında araştırmalar ilerledikçe, farklı bir sınıflamaya koyulmaları konusunda daha fazla ikna edici veriler elde ediliyor.Frans B. M. de Waal'in dediği gibi; geçmişimizi anlamak için şempanzeler, bonobolar ve insanın içinde bulunduğu üçlünün araştırılması temel olacaktır.

Ormanın Hippilerine selam olsun.